«۱۰۰ درصد عربیکا!» همه ما این عبارت را روی بسته‌های مختلف قهوه دیده‌ایم. اما به‌راستی این جمله که خبر از وجود ناخالصی در سایر برندهای قهوه می‌دهد چه معنی دارد؟ «۱۰۰ درصد عربیکا» عبارتی است که به‌وفور در تبلیغات قهوه استفاده می‌شود.
مروری بر انواع گونه‌های دانه قهوه
قسمت اول
«۱۰۰ درصد عربیکا!» همه ما این عبارت را روی بسته‌های مختلف قهوه دیده‌ایم. اما به‌راستی این جمله که خبر از وجود ناخالصی در سایر برندهای قهوه می‌دهد چه معنی دارد؟ «۱۰۰ درصد عربیکا» عبارتی است که به‌وفور در تبلیغات قهوه استفاده می‌شود و این طور می‌نمایاند که انواع دیگری از گونه‌های قهوه وجود دارند که از لحاظ کیفیت نسبت به گونه عربیکا نامرغوب هستند و وجود آن‌ها در بسته قهوه‌ای که به خانه می‌برید، مصلحت نیست. اما انواع دیگر گونه‌های قهوه که نامرغوب نمایانده می‌شوند، چه نام دارند؟ بسیاری از ما حتی نام آن‌ها را هم نمی‌دانیم؛ چه رسد به آن که از خوشمزه بودن یا نبودنشان صحبت کنیم.
اساساً چهار نوع دانه قهوه استفاده عمده دارد: عربیکا[1]، روبوستا[2]، اِکسِلسا[3] و لیبریکا[4]. این چهار نوع دانه قهوه هرکدام عطر و طعم مختلفی دارند. دو نوع عربیکا و روبوستا از جایگاه ویژه‌ای در بازار قهوه برخوردارند و حدود ۹۰ درصد تولید را در اختیار دارند. دو نوع دیگر علی‌رغم کیفیت و خصوصیات ویژه، سهم زیادی در بازار ندارند و بیشتر جهت ترکیب با دو نوع اول مورد استفاده قرار می‌گیرند. مقدار کافئین و خاستگاه هرکدام از این چهار گونه قهوه متفاوت است. تی‌کافه سعی دارد در مقاله حاضر این چهار نوع دانه را به همراه ویژگی‌هایشان معرفی کند.
باید توجه داشت که دانه قهوه در واقع همان میوه درخت قهوه است. این میوه را هم می‌توان کاشت تا درختی دیگر از آن پدید آید و هم می‌توان با سلسله مراحلی لایه‌های مختلف پوست آن را کند تا بعد از عملیات برشته‌سازی یا همان روستینگ، آن را به مصرف رساند. تی‌کافه در مقاله‌ای جداگانه به‌تفصیل مراحل کاشت و برداشت قهوه را تشریح کرده است که میتوانید اینجا بخوانید.
تصویر1:تفاوت ظاهری گونه‌های مختلف دانه قهوه
عربیکا
عربیکا مشهورترین نوع قهوه در جهان و به‌خصوص آمریکا است. این نوع دانه قهوه، حدود ۶۰ درصد تولید قهوه در جهان را به خود اختصاص داده است. درخت کافه‌آ عربیکا[5] در مناطق پرباران و دارای ارتفاع ۱۳۰۰ تا ۱۵۰۰ متر از سطح دریا به‌خوبی رشد می‌کند. اما کشت آن در ارتفاع هم سطح دریا و ارتفاع ۲۸۰۰ متر بالاتر از سطح دریا هم انجام شده است. دمای ۱۵ تا ۲۴ درجه سانتی‌گراد بهترین دما برای رشد این گیاه است. معمولاً ارتفاع درخت عربیکا تا ۵ متر هم می‌رسد؛ اما به خاطر سهولت در برداشت محصول گاهی ارتفاع آن را در ۲ متر ثابت نگه می‌دارند.
طعم قهوه عربیکا به خاطر اسیدیته بالا کمی به ترشی نزدیک است. با این حال شیرین‌تر و خوش‌عطرتر از سایر انواع قهوه‌هاست.
رشد کامل این درخت تا زمان ثمر دهی گاه تا ۷ سال هم طول می‌کشد. معمولاً در هر گیلاس درخت عربیکا دو عدد دانه قهوه وجود دارد. بسته به نوع درخت و آب و هوایی که درخت در آن پرورش می‌یابد، از هر درخت بین نیم کیلو تا ۵ کیلو دانه قهوه روست شده می‌توان گرفت. این نوع قهوه علی‌رغم عطر بسیار دلپذیری که دارد، به‌شدت نسبت به آفات آسیب‌پذیر است. آفات و بیماری‌های گوناگون بسیاری قهوه عربیکا را تهدید می‌کنند.
قدیمی‌ترین مستندات از کشت این نوع قهوه در یمن و در قرن ۱۲ میلادی خبر می‌دهند. کشت قهوه عربیکا در اندونزی در سال ۱۶۹۹ آغاز شد. قهوه عربیکایی که در جزایر جاوا و سوماترا کشت می‌شود دارای اسیدیته بسیار پایین و بافت[6] بسیار سنگینی است؛ از این رو برای ترکیب کردن با قهوه‌های عربیکای کشت‌شده در شرق آفریقا و آمریکای مرکزی که اسیدیته بالایی دارند، بسیار مناسب است.
مروری بر انواع گونه‌های دانه قهوه - قسمت دوم
این مقاله به همت آقای مهراب جوزی برای انتشار اختصاصی در کافه بلاگ تی کافه، ترجمه و گردآوری شده است. شما نیز میتوانید مطالب اختصاصی خود در ارتباط با چای و قهوه را جهت انتشار به نام خود، به آدرس my@teacoffee.ir ارسال نمایید.
[1] ARABICA
[2] ROBUSTA
[3] EXCELSA
[4] LIBERICA
[5] Coffea arabica
[6] body
منابع:
http://lenscoffee.com/coffee-species-beyond-arabica/
https://en.wikipedia.org/wiki/Coffea_arabica#cite_ref-6
https://en.wikipedia.org/wiki/Coffea_liberica
https://en.wikipedia.org/wiki/Coffea_liberica
https://en.wikipedia.org/wiki/Robusta_coffee