قهوه روبوستا با ۳۰ درصد سهم از تولید جهانی، پرمصرف‌ترین نوع قهوه پس از عربیکا است. بیشترین مصرف این نوع قهوه در قهوه‌های فوری، اسپرسو و در ترکیب با سایر قهوه‌ها است.
مروری بر انواع گونه‌های دانه قهوه
قسمت دوم
روبوستا
قهوه روبوستا با ۳۰ درصد سهم از تولید جهانی، پرمصرف‌ترین نوع قهوه پس از عربیکا است. بیشترین مصرف این نوع قهوه در قهوه‌های فوری، اسپرسو ودر ترکیب با سایر قهوه‌ها است. قهوه روبوستا از درخت کافه‌آ روبوستا[1] که پیش‌تر به کنفورا [2] نیز مشهور بود، گرفته می‌شود. بیشتر درخت‌های روبوستای جهان در جنوب صحرای آفریقا رشد می‌کنند. درخت روبوستا نسبت به درخت عربیکا در مقابل آفات بسیار مقاوم‌تر است، نیاز به توجه کم‌تری دارد. . از این رو قیمت این قهوه بسیار ارزان‌تر از قهوه عربیکا است. درخت روبوستا نسبت به درخت عربیکا محصول بیشتری می‌دهد، قهوه‌های حاصل از آن پرکافئین‌تر هستند و آنتی‌اکسیدان بیشتری هم دارند.
طعم این قهوه بسیار متمایز است. بافت بسیار قوی‌ای دارد. اسدیته آن پایین است. به خاطر مقدار زیاد پیرازین[3] از عربیکا تلخ‌تر است و فارغ از طعم ترش آن است. روبوستایی که به روش خشک فرآوری شود طعم بسیار تلخ و نامطبوعی دارد. اما روبوستایی که به روش مرطوب عمل‌آوری شود طعم بسیار قوی و دل‌چسبی دارد. این طعم به‌وفور در طعم انتهایی اسپرسوهای ایتالیایی یافت می‌شود و در فرهنگ قهوه‌نوشی ایتالیا طرفداران زیادی دارد. ایتالیایی‌ها برای تهیه اسپرسو حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد قهوه روبوستا مرغوب را با قهوه عربیکا ترکیب می‌کنند. این مقدار از روبوستا، علاوه بر قوی و مطبوع کردن طعم اسپرسو، سبب می‌شود تا فوم روی اسپرسو به‌خوبی شکل بگیرد.
حدود ۳۰ درصد قهوه تولیدی جهان از نوع روبوستا است. بیشترین کشورهای تولید کننده روبوستا ویتنام، هند برزیل و برخی کشورهای آفریقایی هستند. ویتنام به‌تنهایی حدود ۴۰ درصد روبوستا جهان را تولید می‌کنند؛ از این رو می‌توان این کشور را بزرگ‌ترین تولید کننده قهوه روبوستا در جهان دانست.
تصویر1:تفاوت ظاهری گونه‌های مختلف دانه قهوه
قهوه لیبریکا
نوع سوم قهوه که کاملاً با دو نوع قبلی تفاوت دارد، قهوه لیبریکا است. اگر درخت قهوه لیبریکا به‌طور وحشی رشد و تکثیر پیدا نمی‌کرد، حتماً تا به حال منقرض شده بود. این درخت اصالتاً در آفریقای مرکزی می‌روییده است. در سال ۱۸۹۰ آفتی به جان درخت‌های عربیکا افتاد و ۹۰ درصد آن‌ها را نابود کرد. در آن زمان نوع لیبریکا که بسیار مقاوم‌تر از سایر انواع قهوه‌هاست، به‌عنوان جایگزین انتخاب شد. وزیر کشاورزی آمریکا نیز تصمیم گرفت در فیلیپین، که آن زمان بخشی از خاک آمریکا محسوب می‌شد، دانه لیبریکا کشت کند و از این طریق آمریکایی‌ها بی‌قهوه نمانند.
طعم این قهوه بسیار خاص است و شبیه به هیچ‌کدام از انواع قهوه نیست. طعم آن کمی جنگلی، میوه‌ای و دودی است. برخی طعم آن را نمی‌پسندند و برخی شیفته طعم رازآلود آن می‌شوند. فارغ از طعم این قهوه به‌صورت خالص، ترکیب کردن کمی از این دانه‌ها با هر قهوه دیگری، سطح و عطر آن را یک پله بالا می‌برد و تجربه‌ای دوست‌داشتنی پدید می‌آورد. ترکیب کردن ۱۰ درصد از لیبریکا با هر نوع قهوه دیگر، حکم همان فوت کوزه‌گری را دارد.
قهوه اِکسِلسا
نوع دیگری از قهوه که به اِکسِلسا معروف است، حدود ۷ درصد تولید بازار را در اختیار دارد. درخت این قهوه در مناطق شرق آسیا بسیار کاشت می‌شود. اخیراً برخی آن را زیرمجموعه قهوه لیبریکا دانسته‌اند. حال آن که شکل ظاهری، اندازه برگ‌ها، عطر و طعم قهوه حاصل از آن بسیار متفاوت است و فقط از لحاظ تاکسونومیکی کمی به لیبریکا شباهت دارد.
این قهوه در مناطق جنوب شرق آسیا برای ترکیب کردن با سایر قهوه‌ها مخصوصاً عربیکا بسیار پرکاربرد است. طعم آن میوه‌ای و تلخ و همانند لیبریکا مکاشفه‌آمیز است. علی‌رغم طعم دوست‌داشتنی، عطر این قهوه چندان به دل نمی‌نشیند. از این رو بسیاری نوشیدن آن را به‌تنهایی نمی‌پسندند.
مروری بر انواع گونه‌های دانه قهوه - قسمت اول
این مقاله به همت آقای مهراب جوزی برای انتشار اختصاصی در کافه بلاگ تی کافه، ترجمه و گردآوری شده است. شما نیز میتوانید مطالب اختصاصی خود در ارتباط با چای و قهوه را جهت انتشار به نام خود، به آدرس my@teacoffee.ir ارسال نمایید.
[1] the Coffea robusta
[2] canephora
[3] pyrazine
منابع:
http://lenscoffee.com/coffee-species-beyond-arabica/
https://en.wikipedia.org/wiki/Coffea_arabica#cite_ref-6
https://en.wikipedia.org/wiki/Coffea_liberica
https://en.wikipedia.org/wiki/Coffea_liberica
https://en.wikipedia.org/wiki/Robusta_coffee
http://typeslist.com/different-types-of-coffee-beans/
http://www.coffeeresearch.org/agriculture/coffeeplant.htm